- Door
- Arnout Veenman
- geplaatst op
- 15 februari 2013 08:04 uur
De rechtszaak die RIPE NCC tegen de Nederlandse staat had aangespannen omdat het OM het bevel had gegeven blokken IP-adressen te bevriezen is met een sisser afgelopen. De rechtbank Den Haag verklaarde RIPE NCC niet ontvankelijk, want er was volgens de rechtbank geen daadwerkelijke dreiging met dwangmaatregelen. Zelfs wanneer dat wel het geval was geweest, dan nog had het Openbaar Ministerie met een dergelijke dreiging niet onrechtmatig tegenover RIPE NCC gehandeld. De toetsing van de vraag of het bevel wel voldoende wettelijke grondslag had stuitte af op het feit dat nu hier geen rechtsgevolg aan verbonden kon worden. Dat laatste punt roept echter vragen op.
Bevriezingsbevel
Deze zaak begon toen het OM in 2011 in het kader van een rechtshulp verzoek uit de Verenigde Staten de RIPE NCC het bevel gaf om een aantal blokken IP-adressen te “bevriezen” zodat er geen mutaties meer van deze blokken in de RIPE database meer mogelijk zouden zijn. De IP-blokken waren in gebruik bij cybercriminelen die malafide DNS-servers draaiden, waarmee verkeer van meer dan 4 miljoen internetters kon worden gekaapt.
In eerste instantie werkte RIPE NCC mee aan het bevel, maar later gaf de organisatie te kennen van mening te zijn dat het bevel onbevoegd gegeven zou zijn. De bevriezing van de blokken IP-adressen werd daarom door RIPE NCC weer opgeheven. Daarnaast verzocht RIPE NCC het OM te verklaren dat het bevel onbevoegd gegeven was en dat er geen beslag op een (deel) van de administratie van RIPE NCC zou worden gelegd of andere dwangmaatregelen zouden worden toegepast.
De officier van justitie liet weten deze mededeling voor kennisgeving aan te nemen. Daarna werd er niet meer door het OM op gereageerd. Ondanks dat er verder niks gebeurde was voor RIPE NCC de kous hier niet mee af. RIPE NCC van mening was dat er onrechtmatig tegen hem was gehandeld door de staat, door het bevel te gronden op art. 2 Politiewet en de dreiging om dwangmaatregelen toe te passen, waaronder het in beslag nemen van (een deel van de) administratie.
Dreiging toegestaan
In het vonnis in deze rechtszaak is de rechtbank van mening dat er geen concrete en reële dreiging is (geweest) dat er daadwerkelijk dwangmiddelen tegen RIPE NCC zullen of zouden worden ingezet. Ook is volgens de rechtbank niet gebleken dat het OM voornemens zou zijn om vervolging in te stellen omdat het bevel van de officier van justitie niet (volledig) zou zijn opgevolgd. Om die reden verklaart de rechtbank RIPE NCC niet ontvankelijk in zijn vordering.
In een obiter dictum laat de rechtbank echter weten dat als RIPE NCC wel ontvankelijk zou zijn geweest, de vordering zou zijn afgewezen: “Zelfs als daarover anders zou moeten worden geoordeeld, kan dit RIPE niet baten omdat in het licht van het in de vorige paragraaf overwogene niet kan worden volgehouden dat de gestelde dreiging onrechtmatig handelen van de Staat opleverde.”.
Geen concreet rechtsgevolg
Zo uitgebreid als de rechtbank de vraag of de dreiging met dwangmaatregelen onrechtmatig was, zo snel gaat zij voorbij aan de vraag of art. 2 Politiewet voldoende grondslag biedt voor het gegeven bevel. Ook op dit punt verklaart de rechtbank RIPE NCC niet ontvankelijk bij gebrek aan belang, omdat er geen concreet rechtsgevolg aan de gevraagde verklaring kan worden verbonden. Dat is erg jammer, want het lijkt mij juist een groot belang voor RIPE NCC om te weten hoe te handelen, wanneer een toekomstig bevel wordt gegrond op art. 2 Politiewet. Ook lijkt mij een dergelijk verklaring voor recht een stuk genoegdoening.
Uit het arrest Chipshol/Staat uit 2010 blijkt namelijk dat zelfs genoegdoening als voldoende belang kan gelden. Het element van genoegdoening zie ik duidelijk terug in de stellingname van RIPE NCC. Ik ben daarom erg benieuwd naar de nadere motivatie van de rechtbank, die niet in het vonnis staat. Het gevoel bekruipt mij dat de rechtbank dit laatste onderdeel heeft afgeraffeld, gelet op de zeer beknopte motivering en gezien het feit dat de rechtbank bij de overweging dat er niet voldoende belang is naar art. 3:303 BW verwijst, maar (duidelijk ten onrechte) naar art. 3:302 BW. Ik hoop dan ook dat RIPE NCC in hoger beroep gaat tegen het vonnis en het Hof dan wel inhoudelijk zal toetsen of art. 2 Politiewet voldoende grondslag is voor een bevel om blokken IP-adressen te bevriezen.