- Door
- Arnout Veenman
- geplaatst op
- 14 maart 2016 08:00 uur
Stel je hebt een klant die met spoed een aantal servers nodig heeft. De klant zegt de factuur direct te hebben betaald per bankoverschrijving en stuurt als bewijs daarvan een screenshot van de banktransactie. Op basis daarvan lever je aan de klant maar uiteindelijk komt de betaling maar niet binnen. Wat blijkt, de klant heeft de betaling helemaal niet gedaan en in plaats daarvan het screenshot vervalst. Dit is een casus die beschreven staat op webhostingtalk.nl.
Juridische gezien is de eerste observatie dat de klant in dit geval duidelijk niet te goeder trouw is. Wie een screenshot van een bankoverschrijving vervalst, is de zaak aan het flessen. In het dagelijks taalgebruik noemen we zo iemand ook wel een oplichter. Dat roept de vraag op of het juridisch gezien mogelijk ook oplichting is?
In artikel 326 lid 1 Wetboek van Strafrecht staat oplichting op de volgende manier gedefinieerd:
Hij die, met het oogmerk om zich of een ander wederrechtelijk te bevoordelen, hetzij door het aannemen van een valse naam of van een valse hoedanigheid, hetzij door listige kunstgrepen, hetzij door een samenweefsel van verdichtsels, iemand beweegt tot de afgifte van enig goed, tot het verlenen van een dienst, tot het ter beschikking stellen van gegevens, tot het aangaan van een schuld of tot het teniet doen van een inschuld, wordt, als schuldig aan oplichting, gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren of geldboete van de vijfde categorie.
Wanneer we die definitie erbij pakken, dan kan worden vermoed dat de klant vermoedelijk bezig is om zichzelf wederrechtelijk te bevoordelen. De klant in kwestie krijgt door het vervalste screenshot de beschikking over servers, waarvoor hij zegt betaald te hebben, maar dat stiekem niet doet. Het vervalsen van een screenshot van een bankoverschrijving is niet iets dat normaal is om te doen. Dat is dus een listige kunstgreep. Omdat de leverancier – door het vervalste screenshot – denkt dat er betaald is, levert hij de servers. Dat is dus het bewegen van de leverancier tot het afgeven van enig goed.
Op basis van deze gegevens is er dus waarschijnlijk ook sprake van oplichting in strafrechtelijke zin. Dat is een misdrijf. Stel dat de leverancier vóórdat hij de servers levert, al opmerkt dat het screenshot vervalst is of het simpelweg niet vertrouwt en de servers daarom niet levert voordat de betaling op zijn rekening staan? Dan is er geen sprake van het misdrijf oplichting maar wel van poging tot oplichting. Dat is nog steeds een misdrijf. In beide gevallen kan er dus aangifte worden gedaan tegen de klant.
Stel dat de klant geen vervalst screenshot van de bankoverschrijving stuurt om iets geleverd te krijgen maar in plaats daarvan tijd probeert te winnen zodat je nog geen incassobureau inschakelt om een onbetaalde factuur alsnog betaald te krijgen. In dat geval is er geen sprake van oplichting. Echter is er wel een bewijsmiddel vervalst. Dat roept de vraag op of er in dat geval mogelijk wel sprake van valsheid in geschrifte is.
In artikel 225 lid 1 Wetboek van Strafrecht is valsheid in geschrift op de volgende manier gedefinieerd:
Hij die een geschrift dat bestemd is om tot bewijs van enig feit te dienen, valselijk opmaakt of vervalst, met het oogmerk om het als echt en onvervalst te gebruiken of door anderen te doen gebruiken, wordt als schuldig aan valsheid in geschrift gestraft, met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vijfde categorie.
Een screenshot kan worden aangemerkt als een geschrift. Dat wordt ook daadwerkelijk gebruikt om als bewijs te dienen van het feit dat er een betaling is verricht door de klant en op die manier wordt het ook gebruikt als ware het echt en onvervalst. Daarom is er in zo’n geval waarschijnlijk sprake van valsheid in geschrifte. Ook in dit geval kan er aangifte worden gedaan tegen de klant.
Strafrechtelijk is er dus in het eerdergenoemde geval van de servers waarschijnlijk sprake van een misdrijf. Het is verstandig om in een dergelijk geval aangifte te doen tegen de klant. Echter zal de leverancier alsnog betaald willen krijgen of zijn servers terug willen. In de casus waar deze juridische zaken op zijn gebaseerd, is er uiteindelijk toch betaald door het publiceren van de casus op webhostingtalk.nl. Maar stel dat dat niet het geval is, wat valt er dan civielrechtelijk nog te doen tegen de klant?
Allereerst is de koop van de servers gewoon een overeenkomst. Het feit dat de klant niet te goeder trouw is, betekent nog niet dat de koopovereenkomst ongeldig (nietig) is. Dus als leverancier kun je eisen dat de klant de overeenkomst gewoon nakomt en betaalt. Het feit dat de klant niet betaalt, is daarom gewoon wanprestatie. Je kan daarom gewoon een incassobureau inschakelen en/of naar de rechter gaan om je factuur alsnog geïncasseerd te krijgen, net als bij elke andere onbetaalde factuur het geval is.
Je kan ook besluiten dat je dat niet wilt en daarom de koopovereenkomst vernietigen. Immers is er namelijk sprake van bedrog. In artikel 3:44 lid 3 Burgerlijk Wetboek staat namelijk dat:
Bedrog is aanwezig, wanneer iemand een ander tot het verrichten van een bepaalde rechtshandeling beweegt door enige opzettelijk daartoe gedane onjuiste mededeling, door het opzettelijk daartoe verzwijgen van enig feit dat de verzwijger verplicht was mede te delen, of door een andere kunstgreep. Aanprijzingen in algemene bewoordingen, ook al zijn ze onwaar, leveren op zichzelf geen bedrog op.
Op het moment dat de koopovereenkomst vernietigd is, vervalt de titel waaronder de servers geleverd zijn. Dat betekent dat de servers weer eigendom worden (zijn) van de leverancier. De leverancier kan daarom de servers opeisen (revindiceren), zelfs als de klant failliet gaat. Mocht de klant de servers niet meer kunnen teruggegeven dan heb je als leverancier alsnog recht op vergoeding van de prijs waarvoor de servers normaal verkocht zouden worden. Dat komt dan waarschijnlijk neer op het bedrag dat de klant moest betalen.